PNF jako koncepcja powstała w 1946 r. w Kalifornii dzięki współpracy neurofizjologa dr Hermana Kabata i fizjoterapeutki Maggie Knott; jest przykładem neurofizjologicznego, kompleksowego systemu oddziaływania terapeutycznego opartego na najnowszych osiągnięciach nauk medycznych, którego istotę zawarto w nazwie:
PNF-PROPRIOCEPTIVE NEUROMUSCULAR FACILITATION
- P - proprioceptywne, stymulujące receptory ciała
- N - nerwowo-mięśniowe, aktywizujące struktury nerwowo-mięśniowe
- F – facilitowanie, ułatwianie, torowanie ruchu
Teoretyczne podstawy koncepcji oparto na prawidłowościach fizjologii rozwoju ruchowego człowieka z uwzględnieniem poszczególnych faz kontroli motorycznej, nierozerwalnie związanych z osiąganiem nowych pozycji i możliwości poruszania się w nich.
PNF opierając się na budowie anatomicznej człowieka wykorzystuje ruchy naturalne, przebiegające trójpłaszczyznowo, zbliżone do aktywności dnia codziennego; ruchy te prowadzone są wzdłuż skośnych ( diagonalnych ) – osi ruchu, które ze względu na swój przebieg stwarzają możliwość zaktywizowania największej ilości mięśni należących do tego samego łańcucha mięśniowego.
PNF to terapia funkcjonalna - praca nad funkcją to dążenie do uzyskania w terapii sytuacji zadaniowej, w której chory może w bezpieczny sposób podjąć próbę odtworzenia funkcji; oznacza to analizę ruchu pacjenta w odniesieniu do jego prawidłowego fizjologicznego przebiegu oraz włączenie do procesu usprawniania elementów treningu samoobsługi z wykorzystaniem przedmiotów codziennego użytku i sytuacji zadaniowych, które są dla pacjenta trudne bądź niemożliwe do wykonania.
Terapia PNF opiera się przede wszystkim na potencjale nie uszkodzonych bądź najsprawniejszych sfer ruchowych pacjenta ( najsilniejszych, bezbolesnych, o największym zakresie ruchu ) i wykorzystuje je do pozyskiwania aktywności motorycznej w słabszych lub uszkodzonych obszarach narządu ruchu w oparciu o mechanizm irradiacji czyli przeniesienia pobudzenia.
Szczególne znaczenie w koncepcji PNF przypisuje się oporowi manualnemu, którego podstawowym zadaniem jest przekazanie pacjentowi ścisłej informacji na temat kierunku, kolejności i szybkości wykonywanego ruchu, który jak wcześniej wspomniano posiada trzy komponenty i biegnie w skośnych płaszczyznach na podobieństwo aktywności ruchowych dnia codziennego; opór jest modyfikowany stosownie do celów terapii i możliwości motorycznych ćwiczącego.
W terapii PNF, w zależności od potrzeb wykorzystywane są techniki uczące ruchu i koordynacji, stabilizujące, rozluźniające, mobilizujące, przeciwbólowe i inne, typowe dla metody, a także program ćwiczeń funkcjonalnych na materacu, nauka chodzenia, usprawnianie funkcji wegetatywnych (mięśni twarzy, języka oraz funkcji oddychania, połykania i artykulacji), a pośrednio dochodzi również do regulacji pracy autonomicznego układu nerwowego, szczególnie podczas terapii oddechowej oraz oddziaływań w obrębie tułowia i klatki piersiowej.
Metoda PNF z wielkim powodzeniem stosowana jest u pacjentów ze schorzeniami:
- neurologicznymi
- ortopedycznymi
- z wadami postawy